فرصت اشتباه کردن در خلق آثار دینی به هنرمند داده نشده است
تاریخ انتشار: ۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۶۶۴۲۳
ایسنا/خراسان رضوی مشاور ارشد سینمایی کشور گفت: سینمای دینی با ظهور انقلاب اسلامی شکل گرفت و سینمای نوپاییست، لذا فرصت تجربه وجود ندارد و هنرمندان نیز حق اشتباه نداشتهاند که این جزو موارد ناپسند مدیریت فرهنگی بوده است.
علیرضا رضاداد شامگاه هشتم خرداد ماه، در حاشیه اکران فیلم «شب» در جریان نمایش آثار منتخب سینمای ایران در دهه کرامت که در پردیس مهر کوهسنگی برگزار شد، اظهار کرد: سینمای معنوی میتواند وجوه مختلفی داشته باشد که یکی از آنها سینمای دینی و وجه مهم سینمای دینی توجه به بزرگان دین، ائمه(ع) و پیامبر(ص) است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
زبان هنر بهترین ابزار برای بیان مباحث اعتقادی است
وی ادامه داد: ظرفیت مفاهیم دینی این اجازه را میدهد که یک مفهوم معقول متخیل و از طریق حس به مخاطب منتقل شود و چون هنرمند با بخش احساسی مخاطب در ارتباط است، شاید زبان هنر بهترین ابزار باشد تا مفاهیمی را که در مباحث کلامی و اعتقادی نمیتوانیم برای مخاطب تبیین کنیم به زبان هنر بتوان آن را منتقل کرد.
وی با اشاره به آیه ۱۶۹ سوره آل عمران گفت: خداوند میفرماید «وَلا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ»، شهدا زندهاند و نزد پروردگارشان روزی داده میشوند. ما مفهومی از مرگ داریم که پایان حیات را میرساند، اما به تعبیر آیتالله جوادی آملی آنچه را شما از تفسیر و بیان عاجزید به هنرمند بسپارید و چه تعبیری برای این آیه بهتر از تابلوی استاد فرشچیان است.
مشاور ارشد سینمایی کشور گفت: اصولاً کار هنر ورود به رمز و رازهایی است که از طریق آن رمز و رازها میتوان با ادراک حسی مخاطب ارتباط برقرار کرد، بنابراین نسبتی بین مفاهیم دینی برای تبدیل آن به مفاهیم قابل درک وجود دارد، لذا آثار مذهبی ظرفیت بسیاری دارند تا دستمایه هنر شوند. در تاریخ هنر هم اگر نگاه کنیم آثاری که در ساحت دینی خلق و یا در اماکن دینی نگهداری شدهاند ماندگارتر بودهاند، مانند آثار هنری که در غرب در کلیساها بوده است، لذا این ظرفیت خوبی است که میتوان برای تولید آثار هنری به ویژه نمایشی استفاده کرد.
وی در خصوص ارزیابی ساخت آثار در حوزه سینمای دینی اظهار کرد: اگر سینمای دینی را مطالعه کنیم متوجه میشویم آثار ارزشمندی ساخته شده، اما اگر در خصوص حضرت رضا(ع) بخواهیم ارزیابی کنیم آثار زیادی ساخته نشده است، البته سریال «ولایت عشق» از سریالهای مهم تلویزیونی است، اما نباید به آنچه ساخته شده است بسنده کرد.
هنرمندان در ساخت آثار دینی با چالشهای زیادی مواجه هستند
مشاور ارشد سینمایی کشور تصریح کرد: در ساخت آثار دینی، هنرمندان با چالشهای بسیاری مواجه هستند که بخشی از این چالشها ممیزی است و بخشی ناشی از آن است که سینمای دینی با ظهور انقلاب اسلامی شکل گرفت و سینمای نوپاییست، لذا فرصت تجربه وجود نداشته و هنرمندان نیز حق اشتباه نداشتهاند که این جزو موارد ناپسند مدیریت فرهنگی بوده و فرصت اشتباه کردن را برای سینماگران علاقهمند به این مضامین و مفاهیم ایجاد نکرده است.
رضاداد بیان کرد: اینکه اثر «رستاخیز» محمودرضا درویش پس از تلاش بسیاری برای ساخت به دلایل مختلف متوقف شده و بلاتکلیف است، این موارد ضربه بزرگی به روح و روان و زندگی هنرمند وارد میسازد که جبرانناپذیر است، لذا از نواحی مختلف بدون اینکه حقی را برای هنرمند قائل باشند، وی مورد طعنه قرار میگیرد و این موضوع باعث میشود که هنرمند به سمت کارهای سادهتر که حساسیتی هم ایجاد نمیکند، کشیده شود.
وی گفت: حوزه دینی حوزهای حساس است و این فرصت باید برای هنرمند فراهم شود و اجازه اشتباه کردن را به هنرمند داد و اگر فرصت اشتباه کردن را از هنرمند بگیریم نتیجه آن بیعلاقهگی و بیمیلی به کار در این حوزهها میشود و راهکار آن این است که زمینهسازی برای ورود هنرمند به فیلمسازی در این حوزه فراهم شود.
مشاور ارشد سینمایی کشور اظهار کرد: بیشتر افرادی که در حوزه مفاهیم دینی کاری انجام دادهاند از نتایج کار خود راضی بودند، اما از برخوردی که با کار آنها شده رضایت نداشتهاند و سختیهای کار باعث شده دیگر به این حوزه ورود نکنند.
وی در خصوص سرمایهگذاری دولتی یا خصوصی برای ساخت آثار دینی افزود: این سرمایهگذاری باید در بخش خصوصی و با حمایت بخش دولتی باشد که البته ساخت این آثار در بخش خصوصی نیز امکانپذیر است و از طرفی اگر شرایط درست باشد این فیلمها بازگشت سرمایه معقول هم میتوانند داشته باشند، اما این موضوع، نافی مسئولیت دولت نمیشود و بهترین کار دولت تشویق بخش خصوصی برای سرمایهگذاری و تضمین بازگشت سرمایه است.
رضاداد در خصوص عینیتبخشی به مفاهیم دینی تصریح کرد: متأسفانه در بخشی از فیلمهایی که قصد ورود به مفاهیم دینی داشتهاند، نگاه کلیشهای هم به نگاه عرفی اضافه شده است که یک بخش آن به انتظار نهاد سرمایهگذار از هنرمند باز میگردد، لذا نگاه سفارشی به رشد مفاهیم دینی کمک نمیکند و در جاهایی به زیان تبدیل میشود.
مشاور ارشد سینمایی کشور گفت: ورود به مفاهیم دینی سخت است، محدودیت در سینمای دینی زیاد بوده و یکی از مشکلات فرصت ندادن به هنرمند است، از طرفی سینما پس از انقلاب چالشهایی دارد که آنها را از پیش از انقلاب با خود آورده و بسیاری از مسائل در سینمای بعد انقلاب با آن چالشها روشن نشده است که اوج این مسائل فیلم مارمولک بود.
وی گفت: در حوزه سینمای دفاع مقدس هم برای اولین بار نگاه متفاوتی در فیلم «لیلی با من است» شد، در حالیکه ذات هنر نگاه متفاوت است و همین نگاه متفاوت، وجه تمایز نگاه هنرمند با سایر نگاهها است؛ از طرفی در سینمای دینی احکام و آداب در دین به هنرمند اجازه عبور از این احکام، آداب و نگاه متفاوت را نمیدهد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری جشنواره امام رضا ع فیلم فیلم مستند هنرمند سینما سینمای دینی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها استانی ورزشی زنجان استانی سیاسی استانی علمی و آموزشی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها مفاهیم دینی سینمای دینی اشتباه کردن آثار دینی ساخت آثار چالش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۶۶۴۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم نگاه منصفانه به شکستها و پیروزیها در جنگ
درباره تاریخ شفاهی زیاد گفتند و نوشتند که تکرار دوباره آن ملالآور است. ازجمله فعالترین بخشها در زمینه انتشار آثار تاریخ شفاهی، نهادهای دولتی و غیردولتی حوزه دفاع مقدس است. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (زیر نظر سپاه) نیز یکی از مراکزی است که در سالهای اخیر آثار قابلتوجهی را در زمینه تاریخ شفاهی فرماندهان جنگ منتشر کرده است که ازجمله آنها میتوان به «تاریخ شفاهی محسن رضایی (فعلا ۲ جلد)»، «تاریخ شفاهی حسین علایی»، «تاریخ شفاهی سیدیحیی صفوی» و ... اشاره کرد. بهدلیل جایگاه بالای این فرماندهان که مسئولیتهای اصلی را در دوران دفاع مقدس بهعهده داشتند و بهنوعی مدیریت جنگ در دست آنان بوده است، تاریخ شفاهی آنها بسیار پراهمیت است. از همین منظر برای علاقهمندان به تاریخ دفاع مقدس، مطالعه خاطرات این فرماندهان همیشه مورد توجه بوده است. آخرین کتابی که از این مجموعه مطالعه کردم، «تاریخ شفاهی حسین علایی» و «تاریخ شفاهی سیدیحیی صفوی» است که تاکنون دو جلد از آن منتشر شده است. هر کدام از آثار تاریخ شفاهی منتشر شده این مرکز را میشود به صورت جداگانه بررسی و نقد کرد که مجال دیگری میطلبد و خود مرکز میتواند پیشقدم باشد و جلساتی با حضور نویسندگان و کارشناسان در این زمینه برگزار کند. از این که بگذریم، اگر کتابهای تاریخ شفاهی منتشر شده این مرکز با دقت بیشتر مطالعه شود، چند نکته مهم در این آثار دیده میشود که تذکر آنها برای ادامه مسیر تاریخنگاری صحیح دفاع مقدس خالی از لطف نیست. البته نکاتی که اشاره میشود در همه آثار یکسان نیست اما کم و بیش در همه آنها وجود دارد. همچنین این اشکالات و نکات، منحصر در کتابهای منتشر شده مرکز اسناد و تحقیقات دقاع مقدس نیست بلکه در دیگر آثار تاریخ شفاهی هم دیده میشود.۱- تحلیلهای بعد از جنگی
بخش قابل توجهی از کتابهای تاریخ شفاهی، خاطرات شخص مصاحبهشونده نیست بلکه تحلیلها و نظرات او درباره اتفاقات و حوادث جنگ است. به عبارت دیگر راوی، خاطرات شخصی خود را از آن روزها و اتفاقات نمیگوید بلکه تحلیلهایش را که بعد از جنگ با مطالعه کتابها و از جای دیگر به دست آورده، بیان کرده است. یعنی اتفاقات، عملیاتها و صحنههای جنگ را با نگاه و تحلیل بعد از جنگی که همه چیز مشخص و معلوم شده است، تعریف میکند. خاطرات به گونهای بیان میشود که انگار همه اتفاقات و حوادث را از قبل میدانسته است. مثلامیگوید:«به نظرمن اگر اینطورمیکردیم، بهتر بود.»،«من میدانستم این اشکالات به عملیات وارد است.»، «ما نباید این کار را میکردیم.»،«من گفته بودم که این عملیات، شکست میخورد.» و از اینگونه عبارات. خلاصه این که مصاحبهشونده در جایگاه «دانای کل» نشسته و بهگونهای، حوادث و اتفاقات را روایت میکند که انگار از پیش، همه چیز را میدانسته و پیشبینی میکرده است.این دوستان نباید فراموش کنند که آن روزها در جایگاهی نبودند که همه این چیزها را بدانند. اگر این کتابها با دقت مطالعه شود، خواننده متوجه میشود هر جا که خود راوی در متن حوادث حضور داشته است، خاطرات تازه و نابی بیان میکند اما در صحنهها و جاهایی که حضور نداشته یا دستی از دور بر آتش داشته به کلیگویی و تحلیلهای بعد از جنگی روی میآورد. مثلا بخشهایی از کتاب «تاریخ شفاهی حسین علایی» خاطرات شخصی او نیست، بلکه تحلیلهای او بعد از جنگ و بعد از حادثه است که با مطالعه اسناد و آثار دیگر کسب کرده است. نه این که تحلیل وقایع گذشته فینفسه اشکالی داشته باشد،بلکه غرض تذکراین نکته است که اینها خاطرات شخصی مصاحبهشونده و راوی نیست.در بخشهایی از کتاب دو جلدی «تاریخ شفاهی سیدیحیی صفوی»هم عینا همین مسأله دیده میشودوهمچنین دیگرآثار تاریخ شفاهی. بههرحال یکی ازآسیبهای آثارتاریخ شفاهی این است که حوادث واتفاقات جنگ بانگاه وتحلیل امروزی روایت میشود.روایت تاریخ دفاعمقدس با نگاه و تحلیل امروزی نهفقط تحریف تاریخ جنگ رادرپی دارد،بلکه خودآثارراهم ازاستنادواعتبار ساقط میکند.
۲- سیاستزدگی آثار تاریخ شفاهی
«سیاستزدگی» یکی از آسیبهای جدی کتابهای تاریخ شفاهی و بهطور کلی آثار دفاعمقدس در سالهای اخیر است. متأسفانه در یک دهه گذشته هرچه جلوتر میآییم این مورد در آثار بیشتر و شدیدتر میشود. سیاستزدگی، یعنی آن که راویان، خاطرات خود و مسائل جنگ را با توجه به نگاه سیاسی و جناحی امروز خود بیان میکنند. جالبتر این که حتی به مواردی برمیخوریم که چون دیدگاهها و نظرات سیاسی راوی در دههها و سالهای مختلف تغییر کرده، خاطرات و تحلیلهای او از حوادث و اتفاقات جنگ نیز عوض شده است. بهگونهای که او یک خاطره یا یک حادثه را در دو دوره مختلف به دو گونه روایت کرده که گاهی این دو روایت با همدیگر متناقض است. سیاستزدگی، موجب حذف و اضافه، کمرنگ و پررنگ شدن یا بالا و پایین کردن بسیاری از حوادث و خاطرات جنگ میشود.
۳- پیروزیها و شکستها در تاریخ جنگ
در برخی آثار تاریخ شفاهی شاهدیم فرماندهان و راویان تا مقطع فتح خرمشهر را که دور پیروزیهاست بسیار مفصل و به اصطلاح پر و پیمان تعریف و روایت میکنند. حتی لحن روایتهای این دوره متفاوت است. راویان در این دوره، خاطرات خود را با لحن محکم و پیروزمندانه تعریف میکنند اما از عملیات رمضان (تیر ۶۱) که دور شکستها و ناکامیها شروع میشود، محافظهکارانه برخورد میکنند. بسیاری از حقایق را نمیگویند یا اگر میگویند ناقص، کلی و مبهم بیان میکنند. اختصار، کلیگویی، مبهمگویی، اختلافات و گاه حتی تناقضگویی از جمله ویژگیهای روایتها و خاطرات در این مقطع از جنگ است. هر کس روایت خودش را بیان میکند و این روایتها با یکدیگر اختلافاتی دارد و حتی گاه متضاد هستند. تاکنون کمتر شاهد بودیم که کسی سه چهارماه آخر جنگ را تبیین و تحلیل کند. حتی فرماندهان اصلی جنگ نیز در خاطرات و تاریخ شفاهیهای خود کمتر به اتفاقات تلخ این دوره میپردازند. فراموش نکنیم که تاریخ جنگ، حاصل جمع همه پیروزیها و شکستهاست.
۴- یک افسوس...
گاهی با مطالعه برخی کتابهای تاریخ شفاهی یا آثار دفاع مقدس افسوس خوردم که کاش فرماندهان و مسئولان جنگ از جمله محسن رضایی، سیدیحیی صفوی،علی شمخانی و دیگران، بعد ازپذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان رسمی جنگ که اسلحه خود را زمین گذاشتند، بلافاصله قلم به دست میگرفتند و خاطرات خود را مینوشتند. کاش آنها پیش از آنکه پستهای اجرایی و مسئولیتهای سیاسی بعد از جنگ را بپذیرند خاطرات خود را صادقانه و صمیمانه مینوشتند و برای نسلهای آینده باقی میگذاشتند. کاش این کار را قبل از این که هیچ پست و مسئولیتی بپذیرند، انجام میدادند. خدمتی که آنها با نوشتن خاطرات خود میکردند کمتر از پستی نبود که قبول کرده بودند. نوشتن خاطرات یا انتشار آثار تاریخ شفاهی آن هم۴۰سال بعد ازجنگ هرچند بجا وضروری است اما آفاتی هم دارد ازجمله این که بسیاری ازجزئیات فراموش شده است و مهم این که حوادث ونگاههای بعد ازجنگ، قطعا در نحوه تعریف خاطرات راوی مؤثراست. این موارد ازجمله آسیبهای جدی تاریخ شفاهی استکه ازاعتبار آن تاحدود زیادی میکاهد.
۵- نگران مردم نباشید!
خوشبختانه بسیاری از شهدا نوشتهها و یادداشتهایی ازخود به جا گذاشتهاند. بسیاری از فرماندهان نیز دفترچه یادداشتهایی همراه داشتند و فعالیتهای خود را در جبهه مینوشتند.همچنین ازعملیات فتحالمبین به بعدراویان جنگ در کنار فرماندهان و در قرارگاهها حضور داشتند و همه چیز را ثبت و ضبط کردند. همه این یادداشتها، دفترچهها و نوشتهها حفظ شدند اما در بایگانیهای مراکز نظامی و متولی جنگ خاک میخوردند.به گفته محسن رضایی او درطول هشت سال جنگ۴۰۰ نامه به امام نوشته است. حدود ۴۰ سال از پایان جنگ گذشته است،چرا این نوشتهها ویادداشتها رامنتشرنمیکنند؟ این یادداشتها و نوشتهها قطعا مستندترین و بیواسطهترین اسناد و مدارک دفاع مقدس است چون آنها راکسانی نوشتهاندکه دروسط میدان جنگ وسرصحنه حوادث حضور داشتند. انتشار یادداشتها ودفترچههای شهدا و نوشتههای راویان جنگ باید از اولویتهای مراکز و نهادهای متولی دفاع مقدس باشد نه این آنها را در کمدها حبس کنند. شما منتشر کنید و نگران مردم نباشید، آنها میخوانند و خود قضاوت خواهند کرد.